Wie aan kruidnagel denkt, ziet waarschijnlijk de donkere, gedroogde knopjes van de kruidnagelboom (Syzygium aromaticum) voor zich. Maar wist je dat we hier in onze streken ook een plant hebben met een vergelijkbare geur, smaak en werking?
Maak kennis met geel nagelkruid (Geum urbanum), een bescheiden, inheemse plant die vroeger dé Europese vervanger was voor kruidnagel! Het hoeven niet altijd exotische specerijen te zijn. Kruidnagel is immers een specerij dat afkomstig is uit Indonesië, maar tegenwoordig ook gekweekt wordt in landen zoals Zanzibar, Madagascar, Sri Lanka en zo voort. Niet bepaald inheems dus en van heinde en verre ingevlogen. Zoek je een lokaal inheems alternatief kan je dus geel nagelkruid gaan ontdekken!
Een vergeten specerij met pit
Geel nagelkruid is een vaste plant uit de rozenfamilie (Rosaceae) die je overal in loofbossen en bermen kunt vinden. De plant geeft de voorkeur aan voedselrijke vochtige bodems en halfschaduw tot schaduw. Je herkent hem aan zijn gele bloemetjes en de getande, vijflobbige bladeren in rozetvorm. De vruchtjes die na zaadzetting vormen hebben kleine weerhaakjes, hierdoor blijven ze vasthangen in de vacht van dieren en aan kledij van mensen, dit helpt het zaad verspreiden. Het echte geheim zit onder de grond: de wortels bevatten eugenol, dezelfde aromatische stof die kruidnagel zijn kenmerkende geur en smaak geeft!
In de middeleeuwen werd de wortel dan ook vaak als specerij in bier, wijn en stoofpotten gebruikt. Hildegard von Bingen raadde aan het te kweken om kruidenwijn aroma te geven. En dat niet alleen—het kruid stond bekend om zijn antiseptische en verwarmende eigenschappen.
Geneeskracht en toepassingen
Geel nagelkruid bevat als inhoudstoffen het eerder genoemde eugenol, maar ook looistoffen en bitterstoffen. De plant heeft een samentrekkende en ontsmettende werking, waardoor het traditioneel werd ingezet bij:
🌿 Mond- en tandproblemen – Een aftreksel werd gebruikt als mondwater tegen tandpijn en ontstekingen.
🌿 Spijsverteringsklachten – De bitterstoffen stimuleren de spijsvertering en helpen bij een opgeblazen gevoel en indigestie.
🌿 Verkoudheid en griep – Dankzij de verwarmende en ontsmettende eigenschappen werd het kruid gebruikt in thee of wijn bij beginnende verkoudheden. Het is ook koortswerend.
In moderne fytotherapie is geel nagelkruid in ongebruik geraakt.
Warme chai met geel nagelkruid
Wil je geel nagelkruid op een smaakvolle manier uitproberen? Vervang de kruidnagel in een klassieke chai-thee door geel nagelkruidwortel! Dit geeft een heerlijke, verwarmende thee die perfect is voor koude dagen.
Recept: Wilde Bos-Chai
🌱1 tl zwarte thee (als je liever een theïne vrije versie drinkt kan je dit weglaten)
🌱 1 tl fijngesneden gedroogde wortel van geel nagelkruid
🌱 1 tl kaneelstukjes of een kaneelstokje
🌱 1 tl gedroogde gember (of een paar plakjes verse gember)
🌱 3 gekneusde kardemompeulen
🌱 ½ tl venkelzaad
🌱 3 gekneusde zwarte peperkorrels
🌱 250 ml water
🌱 250 ml (plantaardige) melk
🌱 Honing of ahornsiroop naar smaak
🔸 Zo maak je het:
- Doe alle kruiden en specerijen in een pannetje met het water.
- Breng zachtjes aan de kook en laat 10 minuten sudderen.
- Voeg de melk toe en verwarm nog 5 minuten zonder te laten koken.
- Zeef de thee in een mok en zoet naar smaak met honing of ahornsiroop.
Deze chai heeft een aards en warm kruidig aroma. Perfect om je op te warmen én je spijsvertering een handje te helpen!
Zelf geel nagelkruid oogsten
Wil je zelf met geel nagelkruid aan de slag? Let dan hierop:
✔ Oogst in het najaar of vroege lente, wanneer de concentratie werkzame stoffen in de wortel het hoogst is.
✔ Gebruik een klein schepje om de wortel voorzichtig uit te graven en neem slechts een beetje per plant, zodat hij zich kan herstellen.
✔ Droog de wortel op een luchtige plaats of een voedseldroger en bewaar hem in een goed afgesloten pot, zodat het aroma behouden blijft.
Een schat aan kruidenkennis in eigen tuin
Geel nagelkruid is zo’n plant die vaak over het hoofd wordt gezien, maar eigenlijk een klein wondertje is. Het bewijst dat krachtige kruiden niet per se van ver hoeven te komen—soms groeien ze gewoon onder je neus!
Dus de volgende keer dat je door het bos wandelt en een geel bloemetje ziet, ruik dan eens aan de wortel… Je zult versteld staan hoe vertrouwd die geur is.
Bronnen:
- De Cleene, M. (2019). De Historia Naturalis – Geschiedenis van de kruidengeneeskunde
- Fleischhauer Guido S., Guthmann J. en Spiegelberger R. (2022, NL vertaling Marion De Kort). Eetbare wilde planten – 200 soorten herkennen en gebruiken
- Readers Digest (1979). Gids voor geneeskrachtige planten
- Flora van Nederland website, https://www.floravannederland.nl/planten/geel_nagelkruid