Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) bereidt een mogelijk verbod voor op het veelgebruikte ayurvedische kruid Ashwagandha (Withania somnifera). Hoewel het kruid al duizenden jaren wordt ingezet als natuurlijk kalmeringsmiddel, wijst VWS op vier gemelde gevallen van leverschade in de afgelopen vijf jaar als aanleiding voor het drastische plan.
Volgens VWS is het middel sinds de toelating in 1997 als voedingssupplement in de EU niet zonder risico. Het Risico- en Veiligheidscentrum Lareb en het RIVM hebben aandacht gevraagd voor mogelijke schadelijke effecten, met name op de lever en hormoonspiegels.
Kritische noten uit de praktijk
Brancheorganisatie NPN (Natuur- en gezondheidsProducten Nederland) en Het Herboristengilde, een landelijke vereniging van kruidenspecialisten, hebben zich krachtig verzet tijdens de recente inspraakronde. Het Herboristengilde diende een uitgebreid rapport in met verwijzingen naar maar liefst 85 wetenschappelijke studies. Daarin stellen zij dat de vier gemelde gevallen een “zeer zeldzame bijwerking” betreffen (minder dan 0,01 %), en dat deze bovendien reversibel zijn als tijdig gediagnosticeerd.
Volgens het Gilde pleit deze verhouding niet voor een verbod, maar eerder voor heldere veiligheidswaarschuwingen op het etiket.
Ook wijzen zij op het contrast met bekende bijwerkingen van reguliere kalmeringsmiddelen, zoals benzodiazepinen, die volgens cijfers van Lareb jaarlijks honderden meldingen genereren bij duizenden gebruikers.
Wetenschappelijke onderbouwing en praktijktoepassing
In hun rapport citeert het Herboristengilde recente meta-analyses: een Iraans onderzoek uit 2022 op ruim 1.000 proefpersonen en een Indiaas onderzoek uit 2024 met 558 deelnemers. Beide onderzoeken concludeerden dat Ashwagandha stress en angst verminderde zonder significante bijwerkingen, hoewel het Gilde meer langduriger onderzoek aanbeveelt.
Daarnaast betogen de kruidenspecialisten dat Ashwagandha invloed kan hebben bij slaapproblemen, cognitieve functies, hormoonbalans, en zelfs neurodegeneratieve aandoeningen, zonder de bijwerkingen die typisch zijn voor farmaceutische kalmeringsmiddelen zoals benzodiazepines.
Reactie uit de markt en vervolgstappen
De supplementenbranche en belangenorganisaties, waaronder de Alliance for Natural Health, signaleren dat een verbod kan leiden tot een schimmige online handel met onbekende kwaliteit.
Zij stellen alternatieven voor zoals dosislimieten, uitsluiting van bepaalde plantdelen, en duidelijke labelwaarschuwingen.
VWS heeft laten weten dat het definitieve besluit over het verbod medio 2026 wordt verwacht, zodra alle ingezonden reacties en onderzoeken zijn verwerkt.
Samenvatting
VWS overweegt Ashwagandha te verbieden vanwege vier gemelde gevallen van leverproblemen.
Het Herboristengilde diende een rapport in met 85 studies en pleit voor etikettering in plaats van verwijdering.
Wetenschappelijke meta-analyses wijzen op effectiviteit bij angst en stress zonder ernstige bijwerkingen.
Uiteindelijk besluit valt naar verwachting medio 2026.