De Hondsroos (Rosa canina L., familie Rosaceae) wordt al duizenden jaren fytotherapeutisch toegepast. De Grieken gebruikten al rozenazijn bij warmte-uitslag, en de Arabische arts Avicenna maakte in de 10e eeuw als eerste rozenwater aan. In de volksgeneeskunde werd rozenbottel vooral ingezet als weerstandsverhogend middel bij griep, verkoudheid en hoest en ook culinair toegepast (1). Voor een mooi weerstandshogend elixer gemaakt van rozenbottels, zie het recept van Claude op onze website!
De rozenbottel bevat een keur aan vitamines waarvan vitamine C een van de belangrijkste is. Verder polyfenolen, namelijk flavonoïden zoals de anthocyanen en een klein beetje tanninen. Daarnaast bevat zij koolhydraten, glycolipide, vetzuren, caprylzuur en vruchtenzuren (1).
Naast orale inname, kan rozenbottel ook uitwendig toegepast worden. Zo wordt zij in omslagen verwerkt bij moeilijk genezende wonden, in mondspoelmiddel bij gingivitis en keelpijn, als oogbad bij conjunctivitis en als spoeling bij vaginale afscheiding(1).
Rozenbottelolie en het effect op (chirurgische) littekens
In Nederland vinden zo’n anderhalf miljoen operaties in het ziekenhuis per jaar plaats (2). Een groot deel van deze chirurgische ingrepen laat een op de huid zichtbaar litteken achter. Een litteken kan complicaties geven. Denk aan het ontstaan van hypertrofie of keloïd (groter, roder en meer verheven worden), verkleuring, jeuken of pijn doen, het veroorzaken van bewegingsbeperking aan een gewricht of cosmetische bezwaren geven. Daarnaast kunnen littekens een nadelig psychologische effect veroorzaken zoals aantasting van de zelfverzekerdheid, het zelfbeeld en de eigenwaarde en leiden tot een algehele vermindering van de ervaren kwaliteit van leven. Het is daarom voor veel mensen van belang om een goed middel te kunnen gebruiken om hun litteken(s) zo goed en mooi mogelijk te kunnen laten helen.
In de cosmetische industrie gaan grote bedragen om in de verkoop van littekenmiddelen. Vanzelfsprekend zijn er ook in de fytotherapie oplossingen te vinden. Een daarvan is de toepassing van rozenbottels. Er is nog weinig wetenschappelijk onderzoek gedaan naar de effecten van rozenbottels op littekenheling, ondanks dat rozenbottel wijdverspreid in de cosmetische industrie toegepast wordt. Belkhelladi & Bougrine (2024) (3) vonden voor hun review slechts twee klinische onderzoeken:
Onderzoek 1(4): Vanaf dat de chirurgische wond gesloten was en de hechtingen verwijderd, werden bij een groep 54 oudere patiënten de littekens twee maal daags gedurende zes weken behandeld met rozenbottelzaadolie van de Rosa canina L.. De uitkomstmaten waren erytheem (roodheid van de huid), verkleuring (donkerder of lichtere verkleuring), atrofie en hypertrofie. Ook werd de mate van tevredenheid van de patiënt zelf gemeten. Ter vergelijking was er een controlegroep van 54 ouderen die na een operatie geen littekenbehandeling kreeg.
Onderzoek 2 (5): bij groep A (leeftijd mediaan 33,7 jaar) werden 30 patiënten van de eerste hulp met 1e en 2e graads brandwonden behandeld met Adibderm (een kruidenzalf met daarin rozenbottelextract). De Adibderm werd iedere zes uur aangebracht tot de wond genezen was. De patiënten uit groep B werden met zilversulfadiazine (een antibacterieel middel preventief ingezet bij 2e en 3e graads brandwonden (6)) behandeld. Uitkomstmaten waren de tijd die het duurde voordat de wond geheeld was, complicaties, en patiënttevredenheid.
De patiënten uit onderzoek 1 die met de rozenbottelzaadolie behandeld waren, bleken na 6 en 12 weken significant minder erytheem te hebben. Daarnaast hadden zij significant minder verkleuring en atrofie van het litteken na 12 weken. Er was een kleine, niet significante verbetering met betrekking tot hypertrofie van de littekens. De rozenbottelzaadolie gaf geen bijwerkingen en geen van de deelnemers staakte voortijdig het gebruik van de olie.
Uit het tweede onderzoek bleek dat de groep behandeld met de kruidenzalf met rozenbottelextract een significante snellere wondheling hadden vergeleken met de controlegroep. Ook werden er geen bijwerkingen gerapporteerd en was de patiënttevredenheid significant hoger dan bij het gebruik van de groep die behandeld werd met zilversulfadiazine.
Alleen al doordat voor de review van Belkhelladi slechts twee clinical trials geschikt bleken, waarin verschillende soorten wonden onder niet gelijke onderzoeksgroepen onderzocht werden, kan er niet geconcludeerd worden dat rozenbottel heilzaam is bij de behandeling van littekens. Wel concludeert Belkhelladi (2023) dat rozenbottelolie veelbelovend is voor het verbeteren en verminderen van littekens na een chirurgische ingreep of na een 1e of 2e graads brandwond, en dat meer onderzoek nodig is(3).
Zoals vaker in de fytotherapie, zullen we dus nog een beroep moeten doen op ‘best practice’. Wij vragen ons af: wat zijn jullie ervaringen met het behandelen van (operatie)littekens met rozenbottels van de Hondsroos?
Bibliografie
1. Verhelst G dr. Groot Handboek Geneeskrachtige Planten. 11th ed. Wevelgem, België: Mannavita BV; 2022.
2. CBS. Operaties in het ziekenhuis; soort opname, leeftijd en geslacht, 1995-2010. 2014.
3. Belkhelladi M, Bougrine A. Rosehip extract and wound healing: A review. J Cosmet Dermatol. 2024 Jan 21;23(1):62–7.
4. Valerón-Almazán P, Gómez-Duaso AJ, Santana-Molina N, García-Bello MA, Carretero G. Evolution of Post-Surgical Scars Treated with Pure Rosehip Seed Oil. Journal of Cosmetics, Dermatological Sciences and Applications. 2015;05(02):161–7.
5. Ala A, Ebrahimi Bakhtavar H, Shams Vahdati S, Rahmani F, Azargoun M, Ebrahimi Bakhtavar H. Effects of Silver Sulfadiazine and Adibderm® Herbal Ointments in Treatment of Patients with Second Degree Burns: A Randomized Clinical Trial. Trauma Mon. 2018 Jan 20;23(2).
6. Farmacotherapeutisch kompas. n.d. Zilversulfadiazine.
