Wortelgewassen

De herfst heeft inmiddels duidelijk zijn plaats opgeëist en wij passen ons aan. Het wordt kouder en de warme jas komt weer uit de kast. Het wordt eerder donker en dan keren we ons naar binnen. We maken het thuis gezellig en kruipen met warme drankjes op de bank en eten stoofschotels of soep.
Ook de natuur trekt zich terug. De bomen verkleuren en laten daarna hun blad vallen en vaste planten sterven bovengronds af nadat de plant de voedingsstoffen uit blad, bloem en stengel in de wortel opgeslagen heeft. De energie van de plant gaat op die manier terug naar de wortel en daardoor is de herfst voor herboristen het ideale moment om wortels te oogsten.

We kennen allemaal wortelgewassen. Denk aan de oranje (of witte, gele of paarse) winterwortels, mierikswortel, bieten, pastinaak, wortelpeterselie, rettich, zoete aardappel, schorseneren, aardpeer, gember, kurkuma, yacon of crosné. Die worden  ook in deze periode geoogst en gebruikt, want je kunt er heerlijke en verwarmende en versterkende herfst- en wintergerechten mee maken, heerlijke opkikkers, juist in deze tijd van het jaar. Maar een herborist gebruikt nog meer: alle planten waarvan we de wortel kunnen benutten: als kruidenthee, als gezondheidsbevorderende middelen voor zelfzorgproducten en in verzorgende zalfjes en crèmes.

We doelen daarmee bijvoorbeeld op de wortel van rode zonnehoed, paardenbloem, brandnetel, ashwaganda, echte valeriaan, duivelsklauw, grote pimpernel, heemst, engelwortel, grote klis, kaardebol, wilde cichorei, nagelkruid, zoethout, Griekse alant, lavas, smeerwortel, rhodiola, maca en zilverkaars. We vinden ze deels in eigen tuin, maar deels ook in de natuur.

Die wortels wassen we voorzichtig en drogen ze daarna in een goed geventileerde ruimte, bij een temperatuur onder de 40 graden. Op die manier behouden we zoveel mogelijk van de inhoudsstoffen. We oogsten over het algemeen niet eerder dan in het derde levensjaar van de plant. Natuurlijk wordt niet alles geoogst, want voor een aantal planten (grote klis en Griekse alant bijvoorbeeld) zou dat meteen de laatste oogst betekenen, zeker bij planten met een hoofdwortel. Bij planten met een meer kruipende wortelstok kunnen we iets meer oogsten, maar ook daar is het van belang om zeker om een deel te laten staan. Het volgende jaar komt de plant dan gegarandeerd weer op.

Tekst en foto Rika Verhoef: ‘kurkuma wortel, net geoogst’

Scroll naar boven